Górale
Dawny strój góralski nie wyróżniał się żywymi kolorami, dominowały raczej beże i szarości. Dopiero wraz z rosnącą popularnością obszarów górskich, zmienił się wygląd tradycyjnego stroju tamtego regionu.
Spodnie męskie zwane portkami, miały nogawki zwężane ku dołowi, zakończone rozcięciem. Szyte były z jasnego sukna i posiadały wzdłuż nogawek lampasy z kolorowego sznurka. W okolicy nogawek umieszczano czerwony pompon a u góry wyszywano kolorowe parzenice.
Skórzany pas, czyli tzw. opasek, ozdabiany był guzikami, klamrami oraz wytłaczanymi wzorami. Był on ręcznie robiony i noszony głównie w czasie świąt.
Kolejnym elementem męskiego stroju była biała płócienna koszula. Miała ona szerokie rękawy i w okolicy szyi spinana była spinką. Materiał, z którego wykonana była spinka zależał od stanu materialnego jej posiadacza, mogło to być srebro, złoto, bądź też mosiądz.
Góralską kurtką była cucha – wykonana z owczej wełny i zapinana pod szyją. Mogła być biała lub czarna. Biała cucha była krótsza i bardziej zdobiona, noszono ją głównie na pastwiska. Czarna natomiast sięgała do kolan, zdobiona była czerwonymi lamówkami i zakładano ją podczas uroczystości.
Na nogach górale nosili kierpce, a na głowie kapelusz. Wykonany on był z czarnego filcu i ozdobiony pasem białych muszelek na czerwonej wstążce. Niekiedy dodatkowo umieszczano na nim orle pióro lub kistkę, czyli ozdobę z grzywy najlepiej capa. Nieodłącznym elementem wyposażenia góra była również ciupaga.
Strój góralki składał się z białej koszuli ozdobionej haftem, wykonana była zazwyczaj z bawełny i zakładano na nią aksamitny gorset, który był wiązany z przodu szeroką wstążką, dopasowaną kolorem do reszty stroju i ozdobiony haftem w kształcie kwiatów.
Pod spódnice zakładano halkę, zwaną fartuchem. Wyszywana była białym haftem i zakończona wycięciem w kształcie zębów. Spódnica natomiast uszyta była z marszczonego tybetu lub perkalu w kwieciste wzory.
Damską odzieżą wierzchnią była katanka, wykonana z aksamitu lub wełny.
Na szyi noszono korale, które stanowiły najważniejszy element garderoby. Zwykle składały się z kilku sznurków i nawlekano je w taki sposób, aby największe korale znajdowały się na środku.
Na stopy zakładano kierpce, wykonane ze skóry i przewiązane paskiem wokół kostek. Pod nie obowiązkowo ubierano białe, wełniane skarpety. Zimą ubierano kapce, czyli wysokie botki ze skóry oraz sukna, zdobione haftem.
Na głowę w zimie zakładano chustę, czyli smatkę. Mężatki nosiły na ramionach chusty wykonane z tybetu i ozdobione frędzlami.
Bibliografia
PRZEWODNIK-TATRY, Strój góralski i jego elementy – regionalny ubiór górali, https://www.tatry-przewodnik.com.pl/blog/?stroj-goralski-i-jego-elementy
Polalech.pl, Strój podhalański. Opis, https://www.polalech.pl/stroj-podhalanski-nauka-opis.htm
Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Lalka w stroju ludowym - góral, https://etnomuzeum.eu/zbiory/lalka-w-stroju-ludowym-goral