Strój krakowski to nieodłączna część polskiego folkloru i najbardziej rozpoznawalny strój  ludowy w Polsce. Wyróżnia się swoją bogatą kolorystyką i zdobieniami, które przyciągają uwagę i zachwycają piękną estetyką. Strój kobiety i mężczyzny w krakowskim ubiorze ukazuje głębię i różnorodność polskiej tradycji. 

Strój kobiety krakowskiej jest niezwykle elegancki i starannie wykonany. Składa się przede wszystkim z pięknej białej koszuli, która jest bogato ozdobiona haftem na końcach rękawów i kołnierzu. Każdy element haftu jest starannie dopracowany, co nadaje koszuli unikalnego uroku.

Gorset – przód, Czyżyny, obecnie XIV Dzielnica Krakowa, dawna wieś, 4121/MEK; Stroje krakowskie – gorsety - Muzeum Etnograficzne w Krakowie (etnomuzeum.eu) [dostęp: 19.06.2024]

Na koszulę kobiety zakładają gorset, który jest prawdziwym dziełem sztuki. Gorsety te, najczęściej w kolorze czerwonym, są ręcznie haftowane i bogato ozdobione koralikami oraz cekinami. Krańce gorsetów mają zielone przeszycia, co dodaje im jeszcze większego uroku. Gorsety, szyte z sukna lub aksamitu, noszone na koszule z bufiastymi rękawami, dodają całemu strojowi elegancji i lekkości.

Krakowianki na głowach noszą przepiękne kolorowe wianki, składające się z wielu barwnych  kwiatów. Ich włosy są starannie zaplecione w warkocze, na końcu których znajduje się duża, czerwona kokarda. Na szyi każdej kobiety musi znaleźć się naszyjnik z czerwonych korali, co jest nieodłącznym elementem ich stroju. Krakowskie spódnice stanowią kolejny kluczowy element garderoby krakowianki. Te szerokie, efektowne spódnice, które wirują z gracją podczas tańca, zawsze robią ogromne wrażenie. Występują w różnych kolorach i są bogato zdobione kwiatowymi wzorami. Każda z nich ozdobiona jest pięknym haftem na brzegu. Na spódnice zakłada się biały fartuch, również bogato zdobiony.

Strój mężczyzny krakowskiego jest równie imponujący i bogato zdobiony. Jednym z najważniejszych elementów stroju męskiego jest czerwona czapka krakusa. Wykonana z czerwonego materiału i  przyozdobiona pawim piórem oraz kolorowymi tasiemkami, co nadaje jej wyjątkowego charakteru.

Najbardziej charakterystycznym elementem stroju mężczyzny jest kaftan, czyli długa kamizelka, która kończy się przed kolanem. Kamizelka ta jest wykonana z granatowego sukna i ozdobiona naszytymi chwostami oraz mosiężnymi guzikami. Przednie dolne rogi kaftana również są bogato zdobione. Na kaftan zakładany jest gruby pas z brzękadłami, czyli metalowymi obręczami, co dodaje strojowi elegancji i funkcjonalności.

Pod kaftanem mężczyźni noszą piękne białe koszule z bufiastymi rękawami i kołnierzem, do którego przypięta jest czerwona kokarda. Spodnie, zwane również ,,portkami”, noszone przez krakowiaków są szyte z lnianych lub bawełnianych tkanin, mają pionowe pasy w kolorze czerwonym. Portki te wkładane są w cholewy wysokich czarnych butów, co dopełnia cały strój.

Strój ludowy krakowiaków robi ogromne wrażenie. Uśmiechnięci mężczyźni i długowłose kobiety prezentują się w nim bardzo efektownie. Pary tańczące w tych strojach, gdy patrzy się na nie z góry, przypominają piękne kwiaty, dlatego każdy występ jest wspaniałym widowiskiem. Barwne, bogato zdobione elementy stroju oraz ich elegancja sprawiają, że krakowski strój ludowy jest prawdziwym symbolem polskiego folkloru, który zachwyca zarówno Polaków, jak i zagranicznych obserwatorów.

Stroje Krakowiaków Wschodnich ze zbiorów państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Dobór zabytków i aranżacja na modelach E. Piskorz-Branekova, fot. J. Lamparski, strojeludowe.net/stroje/krakowwschodni/krakowwschodni [dostęp: 19.06.2024]

Bibliografia

Muzeum etnograficzne w Krakowie, Stroje krakowskie - gorsety, https://etnomuzeum.eu/kolekcje/stroje-krakowskie-gorsety

Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Wystrój się na ludowo, PME, https://ethnomuseum.pl/muzeum-dla-dzieci/blogmdd/wystroj-sie-na-ludowo/

Treść opracowała Aleksandra Ciągło.