Łemkowie (Lemkowie) to grupa etniczna, która jest jedną z najmniejszych mniejszości narodowych w Polsce. Są oni częścią większej grupy etnicznej Rusinów, znanej również jako Rusnacy lub Rusnaki, zamieszkującej tereny Karpat. Szczególnym obszarem jest Beskid Niski i część Bieszczadów (tereny określane jako tzw. Łemkowszczyzna), ale możemy ich także spotkać na Słowacji, Ukrainie i w Serbii. 

Mają bogatą i złożoną historię. Ich pochodzenie jest związane z migracjami pasterzy wołoskich, którzy osiedlali się w Karpatach od XIV wieku. Z biegiem czasu rozwijali własną tożsamość kulturową i językową, odrębną od innych grup słowiańskich. Kultura Łemków jest silnie związana z tradycją pasterską i rolniczą. Charakteryzuje ją unikalna architektura drewniana, w tym cerkwie, które są ważnym elementem ich dziedzictwa. Język łemkowski, czyli język, którym posługują się Łemkowie, jest jednym z dialektów języka rusińskiego, choć przez niektórych lingwistów traktowany jest jako całkowicie odrębny.

Współczesna sytuacja Łemków jest wynikiem trudnej historii, zwłaszcza wysiedleń w ramach Akcji "Wisła" w 1947 roku, kiedy to wielu członków tej mniejszości zostało przesiedlonych na ziemie odzyskane w zachodniej i północnej Polsce. Pomimo tych wyzwań, Łemkowie zachowują swoją tożsamość kulturową i językową stale pamiętając o swoich pierwotnych korzeniach. Według danych z 2011 roku ich populacja w Polsce liczyła 10 531 osób, a dla porównania na początku XX wieku szacowano ją na ok. 80 tys.

Jak każda odrębność narodowa, Łemkowie również posiadają swoje organizacje, tytuły prasowe, media czy imprezy kulturalne. Łemkowska Watra to coroczny festiwal, który jest jednym z najważniejszych wydarzeń dla społeczności łemkowskiej. To okazja do świętowania i promowania ich kultury, obejmującej tradycyjną muzykę, taniec, rękodzieło i kuchnię. Impreza gromadzi społeczność łemkowską z całego świata, odbywa się w trzecim lub czwartym tygodniu lipca w Zdyni i trwa 3 dni. Jej organizatorem jest Zjednoczenie Łemków, a marka wypracowana przez lata działalności festiwalu, nadała mu renomę jednej z największych międzynarodowych imprez artystycznych regionu Karpat i Polski. Co roku uczestniczą w niej tysiące osób, których liczba wynosi nawet od 6 do 10 tys.

Trzydniowe wydarzenie oferuje wiele atrakcji celebrujących tradycje kulturowe, ale jednocześnie łącząc je ze współczesną formą rozrywki. Na Łemkowskiej Wiatrze można wziąć udział w Spartakiadzie, wielu konkursach, a do tego obejrzeć liczne wystawy i pokazy. Organizowane są też występy muzyczne kilkuset różnych wykonawców, obejmujących takie gatunki jak muzyka ludowa, folklowa, rock czy jazz, a utwory śpiewane są w tradycyjnym języku łemkowskim. Oczywiście nieodzownym elementem tego wydarzenia jest sama watra, czyli wielkie ognisko. Ogień płonie przez całe trzy dni aż do uroczystego zakończenia imprezy. Jest to najstarszy symbol uwielbienia i połączenia człowieka z Matką Naturą i naszymi korzeniami. Ten wypełniony historią, folklorem i zamiłowaniem do źródeł festiwal został w 2007 r. wyróżniony przez Kapitułę Konkursu Pro Publico Bono za Najlepsze dzieło Obywatelskie.

Łemkowie są unikalną grupą etniczną z bogatym dziedzictwem kulturowym, które przetrwało mimo licznych historycznych trudności. Festiwale takie jak Łemkowska Watra odgrywają kluczową rolę w podtrzymywaniu i promowaniu ich tradycji. Dodatkowo każdy z nas może wziąć w nich udział i doznać niezwykłego zderzenia z dziedzictwem Łemków.

Bibliografia:

Wikipedia.pl, Łemkowska Watra w Zdyni, https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81emkowska_Watra_w_Zdyni, [data dostępu: 24.07.2024 r.].
Gov.pl, Łemkowie, https://www.gov.pl/web/mniejszosci-narodowe-i-etniczne/lemkowie, [data dostępu: 24.07.2024 r.]

WatraZdynia.pl, Historia Łemkowskiej Watry, https://watrazdynia.pl/, [data dostępu: 24.07.2024 r.]

Podpalanie Watry, źródło Gazeta Krakowska, [data dostępu: 24.07.2024 r.]

httpswww.halogorlice.infoartykul20816,tegoroczna-41-lemkowska-watra-wypelniona-jest-akcentami-kobiecosci-foto,  [data dostępu: 24.07.2024 r.]